Jak rozmawiać z dziećmi o emocjach ?

Jak rozmawiać z dziećmi o emocjach?

Obserwując różne nastroje dziecka powinniśmy zdawać sobie sprawę z tego, że wszystkie emocje są dobre. Nie ma takich, które można by nazwać złymi. To, że dzieci, podobnie jak i dorośli, odczuwają różnorodność nastrojów jest normalne oraz pożyteczne. Emocje to reakcja naszego organizmu na to, co nas spotyka, czego doświadczamy. Dają nam znać o naszych potrzebach, motywują do podjęcia działań lub wycofania się. Każda emocja jest dobra, ale nie każde zachowanie, które pod jej wpływem się pojawia jest właściwe.

Jak pomóc dziecku radzić sobie z różnymi emocjami?

• Podstawą jest rozmawianie z dzieckiem o emocjach. Uczmy rozpoznawania i nazywania własnych uczuć oraz uczuć innych osób, łączenia ich z konkretną sytuacją. Rozmawiajmy z dziećmi o emocjach przeżywanych każdego dnia, nazywajmy co nas ucieszyło, zaskoczyło, zasmuciło czy rozzłościło, opowiadajmy z czego jesteśmy dumni.

• Pokazujmy, że uczucia mają swoje przyczyny oraz, że sposób ich wyrażania ma swoje następstwa. Na przykład odczuwanie złości może spowodować chęć uderzenia innego dziecka czy zniszczenia zabawki, ale takie zachowanie będzie miało swoje konsekwencje.I nie tylko dotyczą one zapowiedzianych i przewidywalnych konsekwencji stosowanych w przedszkolu czy domu. Uświadamiajmy też, co czuje drugie dziecko w tej sytuacji, co myśli, jak może zareagować.

• Ważne, żeby pozwolić dziecku doświadczyć konsekwencji swojego zachowania i być stanowczym. Jednocześnie podkreślajmy, że ta konsekwencja jest skutkiem złego zachowania dziecka i nie oznacza, że przestało być kochane czy lubiane.

• Pamiętajmy o tym, że dzieci uczą się poprzez obserwację i naśladowanie. Bądźmy dobrym wzorem i dbajmy o to, żeby dawać przykład własnym zachowaniem. Nie bójmy się powiedzieć, że też mamy gorsze dni, że spotykają nas zdarzenia, które powodują smutek czy złość, opowiadajmy co nam pomaga w radzeniu sobie z emocjami. Nasza otwartość nauczy dzieci przeżywania smutku, złości, niepowodzeń, mówienia o swoich emocjach.

• Trudne zachowania dziecka to też okazja do zastanowienia się nad naszymi reakcjami i zachowaniami. Jeśli rodzic wyraża złość krzykiem czy trzaskaniem drzwiami dziecko może powtarzać takie zachowanie. Jeśli pokażemy mu, że można wyrażać złość czy smutek konstruktywnie wpłynie to również na zachowanie dziecka.

• Spróbujmy wspólnie wymyślić strategie społeczne, które pomogą dziecku poradzić sobie z trudnymi emocjami. Można wykorzystać w tym celu:

Bajki terapeutyczne – pozwalają dziecku uporządkować wiedzę o świecie, zauważyć związki przyczynowo-skutkowe między zdarzeniami, uczą wyrażania emocji oraz w obrazowy i dostosowany do myślenia dziecka sposób przedstawiają rozwiązanie problemu. Dzięki tak przedstawionym zdarzeniom i emocjom, które przeżywa bohater bajki, dzieci potrafią przełożyć przedstawioną historię na własne doświadczenie. 

Odgrywanie roli za pomocą maskotek – dzięki wspólnej zabawie z wykorzystaniem maskotek dziecko uczy się wyrażania emocji. Rodzic może rozpocząć rozmowę dotyczącą uczuć poprzez zadanie pytania, np. dlaczego miś był dzisiaj smutny? Odgrywanie ról jest pomocną metodą ponieważ pozwala na przekierowanie sytuacji z dziecka na maskotkę. Dzięki temu dziecko łatwiej mówi o tym co czuje.

Wykorzystywanie rysunku w wyrażaniu emocji – ponieważ dzieci, zwłaszcza młodsze mają trudności z nazywaniem emocji można w tym celu wykorzystać rysunek i poprosić je o narysowanie tego co czują. Dzięki ekspresji plastycznej dziecko może rozładować nagromadzone napięcie, wyrzucić z siebie to co nieprzyjemne.

Tworzenie listy zachowań – wspólnie z dzieckiem rodzice mogą tworzyć pomysły na rozwiązywanie trudnych sytuacji i radzenie sobie z towarzyszącymi im emocjami. Zapisujemy każdy pomysł, a następnie wybieramy te najbardziej skuteczne i aprobowane społecznie, które dziecko będzie mogło wykorzystać. Dla utrwalenia tego repertuaru zachowań można razem z dzieckiem narysować wybrane sposoby na kartkach i stworzyć z nich listę, którą umieścimy w widocznym miejscu.